Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers, docenten en alle andere creatieve makers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Met een keuze uit zes (gratis) beschikbare standaardlicenties bepaalt de auteursrechthebbende in welke mate zijn of haar werk verder verspreid mag worden, en onder welke voorwaarden dit mag.
Met een Creative Commons-licentie behoud je al je rechten, maar geef je aan anderen toestemming om je werk te verspreiden, met anderen te delen of bij sommige licenties ook om het werk te bewerken. Het aanbieden van je werk onder een Creative Commons-licentie betekent niet dat je je auteursrechten opgeeft. Zonder een Creative Commons-licentie zou iedereen expliciet toestemming aan je moeten vragen voor elk gebruik van je werk. Met een Creative Commons-licentie kan je in een keer aan iedereen duidelijk maken onder welke voorwaarden ze je werk mogen gebruiken zonder dat er telkens toestemming nodig is.
Bij het publiceren in Open Access wordt de auteur vaak gevraagd om een bepaalde licentie te kiezen. De uitgever beperkt vaak de keuze van een CC-licentie, bijvoorbeeld alleen CC-BY, CC-BY-NC, CC-BY-NC-ND.
Hieronder worden de verschillende opties toegelicht.
De bouwstenen van de licenties
Creative Commons-licenties worden opgebouwd rond vier bouwstenen. Deze bouwstenen stellen vier gebruiksvoorwaarden voor die gecombineerd kunnen worden tot zes verschillende licenties. Versie 4.0 is de meest recente versie. Dit zijn de vier bouwstenen van de licenties:
Naamsvermelding. Je staat anderen toe om het werk waar jij auteursrecht op hebt te kopiëren, distribueren, vertonen, en op te voeren, en om afgeleid materiaal te maken dat op jouw werk gebaseerd is – maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker. Engelse aanduiding van deze bouwsteen is: BY.
Niet-commercieel. Anderen mogen je werk kopiëren, vertonen, distribueren en opvoeren, alsmede materiaal wat op jouw werk gebaseerd is, mits niet voor commerciële doeleinden. Engelse aanduiding van deze bouwsteen is: NC (Non-Commercial).
GeenAfgeleideWerken. Anderen mogen je werk kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren mits het werk in de originele staat blijft. Het is niet toegestaan dat anderen jouw werk gebruiken als basis voor nieuw materiaal. Engelse aanduiding van deze bouwsteen is: ND (No Derivative works).
GelijkDelen. Je staat anderen toe om van jouw werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat zij het onder dezelfde licentie vrijgeven als het originele werk. Engelse aanduiding van deze bouwsteen is: SA (Share Alike).
De Naamsvermelding voorwaarde is een verplicht onderdeel van elke licentie en GelijkDelen en GeenAfgeleideWerken zijn niet-compatibel in eenzelfde licentie. Hierdoor zijn er uiteindelijk zes verschillende combinaties mogelijk.
Hieronder zie je de verschillen tussen de licenties.
Om het delen en (her)gebruik van je werk zo breed en snel mogelijk te laten verlopen, gaat de voorkeur uit naar de minst restrictieve licentie (CC-BY).
Voor meer informatie over elk type licentie zie de Creative Commons website.
De website bevat ook een licentie selectie tool die je kunt gebruiken om te bepalen welke licentievorm het beste past in jouw situatie.
NWO richtlijn
NWO kent al vanaf 2015 het beleid dat publicaties voortkomend uit haar financiering Open Access beschikbaar moet zijn.
Voor publicaties die voortkomen uit calls die vanaf 1 januari 2021 worden opengesteld geldt dat zij onmiddellijk (zonder embargo) en met een open copyright (CC BY) licentie in Open Access beschikbaar moeten zijn volgens een van de volgende routes:
- Publicaties in een Open Access tijdschrift of platform geregistreerd in DOAJ.
- Publicaties in een abonnementstijdschrift en gelijktijdige archivering van tenminste de auteursversie in een geregistreerde Open Access repository.
- Publicatie in een tijdschrift onder een transformatieve agreement van de UNL/UKB of een transformatief tijdschrift.
Bron: NWO maakt implementatierichtlijnen Plan S bekend
Zie ook:
Auteursrechten Informatiepunt (AIP) van de EUR:
- Website: https://www.eur.nl/library/auteursrechten-informatiepunt
- E-mail: copyright@eur.nl