SPARC definieert Open Access als de gratis, onmiddellijke, online beschikbaarheid van onderzoeksartikelen in combinatie met de rechten om deze artikelen volledig in de digitale omgeving te gebruiken.
There are various ways in which open access can be provided, with the two most common methods usually categorised as either gold or green open access:
Er zijn verschillende manieren waarop OA kan worden geboden, waarbij de twee meest voorkomende methoden meestal worden gecategoriseerd als gouden of groene open access:
- Goud: Publiceren in een OA-tijdschrift.
- Groen: Zelfarchivering, de praktijk van het deponeren van artikelen in een institutionele repository of een onderwerprepository zoals arXiv. De institutionele repository van EUR en Erasmus MC is Pure.
Historie van OA Publiceren
De OA-beweging begon in de jaren negentig, toen toegang tot het World Wide Web algemeen beschikbaar werd en online publiceren de norm werd. De voorlopers van OA waren open source en open courseware.
- Ontwikkeling van OA tijdschriften: The Development of Open Access Journal Publishing from 1993 to 2009
- OA-verklaringen:
- Budapest Open Access Initiative (14 Feb 2002)
- Bethesda Statement on Open Access Publishing (11 Apr 2003)
- Berlin Declaration on Open Access (22 Oct 2003)
- Lyon Declaration on Access to Information and Development (Aug 2014)
- Public Library of Science (PLoS) (opgericht in 2000)
- Creative Commons (opgerichtin 2001)
- Ontwikkeling van OA-archieven: Open Archives Initiative (Oktober 1999)
- Vaststellen van OA-beleid (vanaf 2003): ROARMAP: Registry of Open Access Repository Material Archiving Policies
[Bron: https://cshl.libguides.com/c.php?g=474046&p=3243855]
‘The Dutch Approach’
Nederland behoort tot de snelst groeiende open access landen ter wereld. Waar een klein land groot in kan zijn… Wat is het geheim van ‘the Dutch Approach’? Succesfactoren ontrafeld en enkele kritische geluiden in beeld.
- Uniek onderhandelingsmodel. De UNL onderhandelde met de uitgevers namens alle universiteiten en hogescholen in Nederland, alle universiteitsbibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek (KB). Dat wil zeggen namens Nederland als geheel.
- Delegatie met gewicht. In tegenstelling tot wat gebruikelijk is, hebben de UNL en UKB (een consortium van dertien Nederlandse universiteitsbibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek) de onderhandelingen op het hoogste bestuursniveau gebracht. Waar normaliter van de besturen van de bibliotheken wordt verwacht dat zij met de uitgevers overleggen, gebeurt dit nu door een aantal collegevoorzitters van universiteiten, die onderhandelen via de UNL, met mandaat van alle universiteiten en universiteitsbibliotheken, en met steun van SURF. Dit betekent dat er vanaf het begin aandacht is voor het onderwerp op het hoogste bestuurlijke niveau. Deze sterke basis heeft het mogelijk gemaakt om op een ander strategisch niveau te onderhandelen.
- Trouw aan principes. De transitie naar open access moet in de ogen van de Nederlandse Universiteiten budgetneutraal zijn.
- Politiek doet mee. Staatssecretaris Sander Dekker verklaarde in zijn brief aan de Tweede Kamer van 15 november 2013: “Mijn streven is erop gericht om binnen tien jaar, dus per 2024, de volledige omslag naar Open Access Golden road te realiseren. Om dit te kunnen bereiken zal over vijf jaar minimaal 60 procent van de wetenschappelijke publicaties via de tijdschriften Open Access beschikbaar moeten zijn.”
Waar vind ik OA tijdschriften en artikelen?
| Directory of Open Access Journals (DOAJ): uitgebreide lijst van OA tijdschriften. |
| OpenDOAR: kwaliteitsgegarandeerde, wereldwijde Directory of Open Access Repositories. |
| OpenAIRE: Europees platform met toegang tot 56 miljoen publicaties van 78.000 content providers. |
| The Lens |
| BASE Bielefeld Academic Search Engine |
| Google Scholar |
| Google Dataset Search |
| HBO-Kennisbank |
| ScienceFinder |
| DART Europe (E-Thesis) |
| DataCite Commons |
| Semantic Scholar |
| Open Alex |
| ORCID.org |